SUY DINH DƯỠNG DO CHÁN ĂN TINH THẦN VÀ GẦY KHÔNG DO BỆNH LÝ

Tác giả : Thạc sĩ NGUYỄN HUY CƯỜNG (Khoa Nội tiết - ĐTĐ, BV. Bạch Mai)

Mới đây, Tổ chức Y tế Thế giới đã xếp suy dinh dưỡng là 1 trong 10 nguyên nhân làm giảm tuổi thọ nhiều nhất của con người và nguy hiểm hơn cả bệnh béo phì.

Suy dinh dưỡng gặp trong rất nhiều bệnh lý về nội tiết, bệnh tiêu hóa, nhiễm trùng, ung thư… Sau đây xin đề cập đến 2 nguyên nhân gây suy dinh dưỡng đặc biệt là tình trạng chán ăn tinh thần và gầy thể trọng.

CHÁN ĂN TINH THẦN

Triệu chứng

Thường gặp ở phụ nữ trẻ 12-20 tuổi, mất trên 15% trọng lượng cơ thể so với cân nặng lý tưởng, vô kinh tiên phát và thứ phát, có biểu hiện lo lắng, hoặc sợ tăng cân một cách bệnh lý.

Chẩn đoán dễ dàng nếu một phụ nữ trẻ mất cân nhiều không có nguyên do, có chế độ ăn hạn chế thái quá.

Nếu người bệnh tập thể dục nhiều, không có cảm giác đói, gầy sút hoặc mệt nhọc. Trường hợp cực kỳ gầy, da vàng, tuyến nước bọt phì đại, lông mọc dày, có thể có phù chi dưới.

Có khi phối hợp với chứng cuồng ăn sau giai đoạn chán ăn, đây chính là một trong hai khía cạnh đối lập của hội chứng ám ảnh.

Hoàn cảnh gia đình

Quan hệ gia đình thường có tính chất đặc thù: Người bố chỉ tập trung vào công việc, còn người mẹ hướng về những đứa con của mình để tự khẳng định và thường có tính chuyên chế. Đối với bệnh nhân, chán ăn là phương thức lấy lại tính trợ thủ và thoát khỏi sự phong tỏa của bố mẹ.

Tiến triển

- Việc khỏi bệnh không chỉ được đánh giá dựa trên sự tăng cân và xuất hiện kinh nguyệt, mà còn phải tính đến sự chấp thuận cuộc sống xã hội và tình dục bình thường.

- Có thể có những biến chứng như tử vong đột ngột do cơn nhịp tim nhanh thất, vỡ thực quản hoặc dạ dày.

- Tiên lượng: 20% thất bại, 5% trở nên béo phì, 6% tử vong do suy dinh dưỡng hoặc do tự tử.

Điều trị

Ngoài bác sĩ tâm thần hoặc người làm ám thị, bác sĩ điều trị đóng vai trò quan trọng vì mối quan hệ thầy thuốc - bệnh nhân có ý nghĩa thiết yếu. Bác sĩ dinh dưỡng sẽ kê thực đơn tăng dần protein và calo tính toán theo tình trạng suy dinh dưỡng ban đầu.

- Quyết định cho bệnh nhân vào viện nếu tình trạng suy dinh dưỡng nặng, mất nước hoặc tình trạng tinh thần xấu.

- Bệnh nhân thường hay chối từ và bị kích động. Nếu nhất định không ăn, cần nuôi ăn qua ống thông liên tục vào dạ dày để tránh nguy cơ tử vong.

GẦY THỂ TRẠNG (KHÔNG DO BỆNH LÝ)

Còn gọi là gầy tăng hoạt. Chẩn đoán thường dễ, cần đo độ dày lớp mỡ dưới da bụng, cơ tam đầu, ngực - nách. Không có bất cứ mối liên quan nào giữa mức độ gầy và tác hại tới sức khỏe.

Sinh lý bệnh

Di truyền:

Gia đình toàn người gầy. Gầy có thể xuất hiện từ nhỏ hoặc từ tuổi dậy thì; đến khi trưởng thành thì cân nặng ổn định.

Chuyển hóa chung:

- Chuyển hóa cơ sở bình thường, thường tăng hơn người bình thường.

- Tiêu thụ năng lượng tăng hơn người bình thường.

- Phân bố tổ chức mỡ: Giảm số lượng tế bào mỡ, không giảm kích thước tế bào mỡ.

Triệu chứng

- Mô mỡ giảm; mô cơ có khối lượng, trương lực và sức co bình thường.

- Hỏi bệnh: Tình trạng gầy ổn định từ nhỏ mặc dù đã thử điều trị bằng thuốc và chế độ ăn.

- Điều tra dinh dưỡng: ăn nhiều hơn người bình thường một chút.

Xét nghiệm

Có thể giảm triglyceride, cholesterol toàn phần, tăng HDL-cholesterol.

Thái độ xử trí

- Không cần can thiệp điều trị để tăng cân vì thực ra những người này thường có tuổi thọ cao hơn người cân nặng bình thường.

- Nếu đối tượng có tâm trạng lo lắng, buồn nôn, phàn nàn về các rối loạn tiêu hóa, tuần hoàn và sinh dục thì cần điều trị rối loạn tâm lý.

- Chế độ ăn tăng calo khó thực hiện vì người gầy thể trạng luôn thường xuyên có cảm giác no.

- Các thuốc tăng đồng hóa không có tác dụng.

- Thuốc liệt thần kinh (neuroleptiques) hoặc thuốc chống trầm cảm có nguy cơ gây ra rối loạn hành vi vì những người này thường có tâm trạng bình thường.  

 

Thực phẩm và dinh dưỡng


KIẾN THỨC DINH DƯỠNG

10 điều khuyên cho người muốn giảm cân
4 lý do để không bỏ bữa sáng
4 quan niệm sai lầm về dinh dưỡng
Béo phì do khu vực sống
Béo phì do... gene
Béo phì làm tăng hormone gây ung thư vú
Béo phì, những điều cần biết (1)
Béo phì, những điều cần biết (2)
Bạn cần vitamin? Hãy tìm chúng trong thức ăn
Bổ sung omega 3 vào chế độ dinh dưỡng
Bữa ăn sáng cho người muốn giảm cân
Chất xơ có lợi cho sức khoẻ hay không? - Diệu Minh (Theo Top Santé 5/98)
Chế độ an thai
Chế độ dinh dưỡng ảnh hưởng đến nguy cơ tiểu đường ở trẻ em
Chế độ ăn giàu Calcium có lợi ích gì
Chế độ ăn giàu chất béo giúp giảm co giật ở trẻ động kinh
Chế độ ăn giàu đậu nành và mãn kinh
Chế độ ăn giúp làn da mịn màng
Chế độ ăn nhiều rau quả, ít chất béo giúp chống nhăn da
Chế độ ăn trong thi đấu thể dục thể thao
Chứng béo phì ở trẻ em - BS Nguyễn Lân Ðính
Con người trở thành Homo sapiens nhờ axit béo omega
Cải thiện bữa ăn gia đình
Dinh dưỡng hợp lý cho học sinh tiểu học
Dinh dưỡng hợp lý và lao động
Dinh dưỡng hợp lý và sức khoẻ
Dinh dưỡng hợp lý đối với người cao tuổi
Iốt: Cần rất ít nhưng không thể thiếu
Khôn ăn cái, dại ăn nước
Kích thích não bằng cách nào vào mùa thi
Lợi ích của sữa mẹ đối với sức khỏe trẻ
Lợi ích của việc ăn chay
Muốn sống lâu, hãy ăn nhiều hoa quả
Những cái lợi của chế độ ăn giàu canxi
Những cải thiện đáng kể trong bữa ăn của người Việt Nam
Những quan niệm 'cổ hủ' về dinh dưỡng
Những thức ăn - vị thuốc trong dinh dưỡng hiện đại
Nuôi dưỡng trẻ từ 1 đến 3 tuổi
Nên coi bữa sáng là bữa ăn chính
Nên ăn cân đối đạm động vật và đạm thực vật
Phòng chống rối loạn do thiếu iod
Phòng chống suy dinh dưỡng trẻ em
Phòng chống thiếu máu dinh dưỡng
Phòng chống thiếu vitamin A
Phương pháp mới làm giảm béo phì giảm tích tụ mỡ và giảm dầu hiệu chảy nhão của cơ bằp
Quan điểm mới về ăn
Suy dinh dưỡng do chán ăn tinh thần và gầy không do bệnh lý
Thương nhau kiểu ấy bằng mười hại nhau
Vai trò của dinh dưỡng đối với sự phát triển chiều cao của trẻ
Ăn chay dưới góc độ dinh dưỡng
Ăn chay ngày càng được quan tâm
Ăn chay phòng ngừa được nhiều bệnh
Ăn có mục đích
Ăn cả dầu thực vật và mỡ động vật tốt hơn chỉ ăn một loại
Ăn dưa khú hoặc còn xanh có thể bị ung thư
Ăn gì trước, trong và sau khi tập thể dục?
Ăn kiêng giúp trẻ lâu
Ăn kiêng gây hại cho trẻ
Ăn kiêng không bao giờ là quá muộn
Ăn kiêng làm mất răng
Ăn kiêng với thức ăn không có tinh bột sẽ giảm lipid
Ăn mặn có hại gì
Ăn sáng - bí quyết để giảm cân
Ăn thế nào để giảm cân
Ăn uống chống lão hóa
Ăn uống giàu đạm vẫn có thể giảm cân
Ăn uống ở tuổi học đường
Ăn và nhịn ăn
Ăn và uống như thế nào khi tập thể thao?
Ăn ít - Bí quyết để có thân hình thon thả?
Ăn đêm không gây béo
Đánh giá mức độ cân nặng và nguy cơ của thừa cân
“Khôn ăn cái, dại ăn nước”

DINH DƯỠNG CHỮA BỆNH

Bệnh long xương
Chocolate chữa ho rất tốt
Chè đen, chocolate có lợi cho tim
Chất xơ không chỉ ngăn chứng táo bón
Chất xơ phòng chống bệnh
Chế độ dinh dưỡng giảm cholesterol
Chế độ ăn cho bệnh nhân hội chứng thận hư
Chế độ ăn cho bệnh nhân thận
Chế độ ăn cho người bệnh tim mạch
Chế độ ăn cho người bệnh viêm xương khớp thường gặp
Chế độ ăn cho người bị bệnh suy tim
Chế độ ăn cho người bị gan nhiễm mỡ
Chế độ ăn cho người bị đột quỵ
Chế độ ăn cho người có nhóm máu B
Chế độ ăn cho người mắc bệnh ở mật
Chế độ ăn cho người suy thận
Chế độ ăn cho người suy thận mạn tính
Chế độ ăn cho người viêm gan
Chế độ ăn làm giảm cholesterol trong máu
Chế độ ăn nhiều lạc giúp phòng ngừa bệnh tiểu đường
Chế độ ăn phòng bệnh tim mạch cho người cao tuổi
Chế độ ăn uống ngày Tết cho người mắc bệnh gan
Chế độ ăn uống trong bệnh thận
Chế độ ăn để phòng và trị ung thư vú
Chọn lựa thực phẩm cho bệnh nhân đái tháo đường
Chọn nước quả cho trẻ bị hội chứng đau bụng
Cải tiến cách ăn uống để chống bệnh tăng huyết áp
Dinh dưỡng cho người mắc bệnh gan
Dinh dưỡng liệu pháp rất quan trọng với bệnh tiểu đường
Dinh dưỡng phòng bệnh tim mạch
Dinh dưỡng trong bệnh tăng huyết áp
Dinh dưỡng và phát triển trí tuệ
Dầu thực vật giúp phòng đột quỵ
Giảm stress bằng chế độ dinh dưỡng
Hai món ăn bài thuốc phòng chống mất ngủ
Món sinh tố giúp trị cao huyết áp
Món ăn - bài thuốc cho người bị loãng xương
Món ăn bài thuốc cho người gãy xương
Món ăn bài thuốc chữa chán ăn ở trẻ
Món ăn bài thuốc phòng chống loãng xương
Món ăn bài thuốc phòng chống tảo tiết
Một ly trứng giun trong bữa điểm tâm
Người bị cao huyết áp nên ăn gì
Những thức ăn - vị thuốc theo tây y
Những thức ăn có lợi và hại cho giấc ngủ
Những thức ăn làm thay đổi cá tính
Những thực phẩm giúp giã rượu
Nấm ăn vừa bổ dưỡng vừa chữa được nhiều bệnh
Pho mát thực vật giúp giảm cholesterol
Sừng tê giác có phải là thần dược
Thiếu iốt có thể hại cho thai phụ và thai nhi
Thể Thao và Chế Độ Ăn Chay Giúp Ngăn Ngừa Bệnh Tiểu Đường - Tâm Diệu
Thức ăn cho bệnh nhân thần kinh
Thức ăn chữa chứng mất ngủ
Thực phẩm chức năng là gì
Vi khuẩn sữa trong sữa chua giúp chữa tiêu chảy
Vài cách dùng bí đao giải khát chữa bệnh
Về chuyện chống béo phì
Về chế phẩm "hỗ trợ dinh dưỡng"
Ăn chuối làm hạ huyết áp
Ăn cá chống được bệnh tim mạch
Ăn cá có thể làm giảm nguy cơ mắc bệnh tim
Ăn cá ngừa rối loạn nhịp tim
Ăn cái gì để có 'bản lĩnh đàn ông'?
Ăn gan nhiều có hại cho cơ thể
Ăn gì để có sức đề kháng tránh cúm gà?
Ăn gì để giảm cholesterol
Ăn gì để ngừa cúm
Ăn gì để tăng cường hiệu quả của thuốc
Ăn hoa quả ngừa thoái hoá điểm vàng
Ăn hạt dẻ giảm được nguy cơ tiểu đường
Ăn khoai tây có lợi cho chữa dạ dày
Ăn kiêng có thể gây suy yếu hệ miễn dịch
Ăn mặn dễ bị cao huyết áp
Ăn nhiều muối lợi hay hại
Ăn nhiều mỡ động vật có thể bị ung thư vú
Ăn nhiều rau quả ngừa được sỏi mật
Ăn nhiều thịt bò dễ bị lạc nội mạc tử cung
Ăn nhiều trứng có thể tránh ung thư vú
Ăn nhiều đường làm bệnh cận thị nặng thêm
Ăn như thế nào khi viêm loét dạ dày
Ăn rau xanh và trái cây giúp ngăn ngừa đột quị
Ăn sáng giúp chống bệnh cảm cúm
Đậu nành làm giảm nguy cơ bệnh tim
Đậu tương có thể làm dày niêm mạc tử cung
“Bình thường hóa” về chế độ ăn cho người đái tháo đường không béo phì

THỰC PHẨM

10 loại thực phẩm lành mạnh cần có trong nhà bạn
4 thực phẩm có lợi cho sức khỏe phụ nữ
5 cách chữa bệnh bằng mật ong
5 món sinh tố giúp phòng trị cao huyết áp
7 loại thức ăn cần thiết cho sức khỏe
7 loại thức ăn lành mạnh nhất
Bào ngư - món ăn và vị thuốc quý
Bồi dưỡng bằng vịt ba món
Bột trứng - sản phầm thay thế trứng tươi
Canh lạc - dược thiện cho người sốt xuất huyết
Canh trứng cà chua, một món ăn bổ dưỡng cho sức khỏe
Cao ly sâm góp mặt tại thị trường Việt Nam
Cháo trai - món dược thiện quý
Chọn thực phẩm cho trẻ phù hợp với từng giai đoạn
Con cóc và những vị thuốc
Cà chua nấu chín tốt hơn cà chua sống
Cá chép - bài thuốc quý cho phụ nữ
Cá kho đậu nành
Cá quả - thức ăn bổ dưỡng và chữa bệnh
Các loại thức ăn bổ não
Các món cháo chữa bệnh cao huyết áp
Các món dược thiện từ ốc
Cách làm dầu lòng đỏ trứng chữa nhiều bệnh
Có thể uống "vi khuẩn"?
Dùng nhiều mì chính sẽ gây hại cho sức khỏe
Dầu mỡ dùng lại rất hại sức khỏe
Gà hầm tam thất - món ăn bài thuốc quý cho sản phụ
Gà nhồi xôi hạt sen - món ăn chữa suy dinh dưỡng
Gà trong dinh dưỡng và sức khỏe
Long nhãn chữa bệnh
Mua thịt heo, bò, gà sao cho tươi, sạch? - BS Nguyễn Thanh Hương
Muốn đủ chất, phải ăn 20 loại thực phẩm mỗi ngày
Món ăn bài thuốc dành cho tuổi vị thành niên
Món ăn cho trẻ bị còi xương
Món ăn Huế dưới góc độ y dược học
Một trái cam mỗi ngày, khỏi lo sỏi mật?
Ngô - ngũ cốc vàng giúp tăng tuổi thọ
Người thiếu Calci cần ăn giấm
Những phát hiện mới về quả nho đỏ
Những thức ăn - bài thuốc từ sứa
Nấm hương - vị thuốc quý
Pectin, vị thuốc quý có trong vỏ hạt bưởi và cùi bưởi
Rau lá xanh ngừa đục nhân mắt
Rau muống và tác dụng thanh nhiệt, giải độc
Rau mùa thu nhiều dinh dưỡng
Rau quả và sức khỏe - Ðoàn Như Trác
Sau khi ăn thịt dê, thịt chó không nên uống trà ngay
Sầu riêng
Sắt yếu tố tạo máu
Sữa chua đậu nành chữa loạn khuẩn đường ruột
Thái độ đối với thức ăn
Thêm một vài loại cháo thuốc an thần
Thế nào là thức ăn nóng và thức ăn mát
Thức ăn "kỳ diệu" cho thực đơn ăn kiêng thời đại mới
Thức ăn béo có hại cho sức khỏe
Thức ăn ngày tết đừng quên rau quả
Thức ăn nhân tạo hại nhiều hơn lợi
Thực dưỡng bồi bỗ ngũ tạng
Thực phẩm chứa sâm, nhung có thật sự bổ?
Thực phẩm mốc
Thực đơn tốt nhất cho người có nhóm máu A
Trứng - thực phẩm bổ dưỡng đặc biệt
Trứng ngỗng... bổ đến đâu?
Tình mẫu tử qua dòng sữa mẹ
Tại sao nên ăn cà rốt?
Ðầu năm mới ăn nho giữ gìn sức khỏe
Ăn 1 quả trứng mỗi ngày có thể... chóng chết
Ăn nhiều khoai tây có lợi cho gan
Ăn nấm để giữ thon thả ở tuổi trung niên
Ăn trứng ngỗng đẻ con thông minh
Ăn đậu nành có độc không?
Ăn đậu phụ với hành khó hấp thụ canxi
Ăn ốc sên có thể gây chết người
Đậu nành có ích cho của bệnh nhân tiểu đường
Đậu đen - món ăn vị thuốc quý
Đẹp vàng son, ngon mật mỡ
Đồ ăn, thức uống và thuốc

THỰC PHẨM ĐỘC HẠI

Chất màu trong thực phẩm, còn đó những nổi lo
Chớ coi thường vệ sinh an toàn thực phẩm
Cách nhận biết đường trong thực phẩm
Có độc tính trong một số thực phẩm bổ sung dinh dưỡng
Cảnh báo về việc sử dụng hóa chất tùy tiện trong thiết bị ngành nước uống
Không nên trữ sữa mẹ trong tủ lạnh
Những bệnh nào nên và không nên ăn trứng gà?
Những chất phản dinh dưỡng trong thực phẩm
Những người nào không nên uống sữa bò?
Sự độc hại của ASPARTAME
Ăn hàn the, chết người từ từ
Đề phòng ngộ độc mã tiền khi ăn thịt ếch nhái
Đừng ăn thịt cóc nếu đủ tiền mua thịt gà

THỨC UỐNG

Bia có lợi cho các động mạnh
Bia và sức khỏe
Cà phê - kẻ gây rối giấu mặt
Cà phê - một chất độc hấp dẫn
Cà phê chưa hẳn đã tốt cho tim
Cà phê có thể tốt cho gan
Mùa hè nên uống nước như thế nào
Nuôi con bằng sữa mẹ
Nước cà chua rất tốt cho bệnh nhân tiểu đường loại 2
Nước cà rốt có tác dụng bổ dưỡng
Nước cốt trái nhàu - mật ong có tính năng độc đáo
Nước uống - Tổng hợp
Rượu thuốc bổ dương, cường tinh
Sữa & những bất thường trong vấn đề tiêu hóa
Sữa cũng có thể gây phiền toái
Sữa gầy không chỉ dành cho người béo
Sữa mẹ chống béo phì
Sữa mẹ giúp trẻ thông minh và ít bệnh tật
Sữa mẹ không cải thiện thần kinh của trẻ thiếu cân
Sữa mẹ làm tăng IQ Một nghiên cứu mới cho thấy những trẻ sơ sinh nhẹ cân được nuôi bằng sữa mẹ có IQ cao hơn khi được 7
Sữa mẹ phòng chống tốt các bệnh nhiễm khuẩn
Sữa mẹ đông lạnh kém bổ dưỡng
Sữa ít béo có thể ngừa bệnh gút
Sữa đậu nành có thể làm suy yếu hệ miễn dịch
Trà dược chống mệt mỏi sau lao động
Uống gì trong mùa hè
Uống rượu vừa phải có lợi cho người bị bệnh tim
Uống sữa giúp giảm nguy cơ ung thư đại tràng
Uống sữa thế nào cho đúng cách
Uống sữa đậu nành đúng cách
Vối - nước giải khát và kháng sinh
Ảnh hưởng của bia đối với sức khoẻ