Vi khuẩn truyền tín hiệu cho nhau qua không trung
 |
| Tụ cầu vàng nổi tiếng bởi khả năng kháng thuốc. |
Đây là lần đầu tiên, khả năng thông tin cho nhau bằng đường không khí của vi khuẩn được các nhà khoa học Anh đề cập. Từ trước tới nay, người ta mới chỉ biết rằng vi khuẩn có thể "giao lưu" bằng cách giải phóng một số chất vào dịch, nơi chúng sinh trưởng.
Sự gia tăng tình trạng kháng thuốc của vi khuẩn vẫn là vấn đề hết sức nan giải của y học, khiến các trường hợp tử vong vì bệnh nhiễm trùng ngày càng tăng. Các "siêu vi khuẩn" phát triển tính kháng thuốc bằng cách gửi tín hiệu cảnh báo cho nhau. Lời kêu gọi này được gửi tới những vi khuẩn vẫn còn lang thang trong cơ thể, thúc giục chúng tụ tập lại thành từng nhóm gọi là màng sinh học, có khả năng kháng thuốc.
Hai nhà nghiên cứu Anh Richard Heal và Alan Parsons đã tiến hành nuôi cấy vi khuẩn trên những chiếc đĩa petri xếp thành hai khoang. Hai khoang này thông với nhau bởi một dải không khí 5 mm. Trong khoang thứ nhất, người ta phết lên khoảng 100 chấm chứa vi khuẩn E.coli và đặt vào đó nhiều loại kháng sinh khác nhau. Kết quả cho thấy:
- Khi khoang 2 trống rỗng, những con vi khuẩn trong khoang 1 sẽ bị kháng sinh tiêu diệt.
- Khi cấy những dòng E.coli khỏe mạnh có khả năng kháng thuốc vào khoang 2, vi khuẩn trong khoang 1 không những có thể sống sót mà còn bắt đầu sinh sôi nảy nở.
- Khi bịt kín phần thông giữa hai khoang lại thì vi khuẩn trong khoang 1 sẽ bị chết.
Theo các tác giả, chắc chắn là vi khuẩn trong khoang thứ hai đã gửi tín hiệu "sống sót" qua không khí cho các "bạn" ở khoang thứ nhất. Khi nhận được lời nhắn gửi, vi khuẩn trong khoang 1 sẽ biến đổi gene và trở nên kháng thuốc với ít nhất 3 kháng sinh thông thường là ampicillin, tetracycline và rifampicin. Tuy nhiên, các nhà khoa học vẫn chưa xác định được tín hiệu này là gì. Họ không biết đó có phải là những chất truyền tín hiệu hóa học đã được biết là pheromones hay những chất dễ bay hơi tiết ra bởi một vài vi khuẩn trong đất hay không.
Ngăn chặn khả năng kháng thuốc
Ông Heal cho biết: "Chúng tôi đã thất bại khi tìm cách nhận dạng tín hiệu hóa học từ không trung bằng cách hòa tan chúng. Tới đây, chúng tôi sẽ thử áp dụng phương pháp ghi màu của khí". Các tác giả hy vọng, nếu xác định được tín hiệu này và tìm ra cách trung hòa chúng, người ta có thể ngăn không cho những chủng vi khuẩn tiếp tục tăng trưởng hoặc hình thành tính kháng thuốc. Điều này cũng sẽ giúp phòng ngừa sự hình thành các màng sinh học thường gây tắc nghẽn các ống thông và các dụng cụ ngoại khoa được đặt trong cơ thể.
Bác sĩ Douglas Kell, người đã nghiên cứu các hiện tượng về vi khuẩn tại Đại học Wales, nhận xét rằng kết quả này hết sức ấn tượng. Theo ông, chưa hề có báo cáo nào về việc vi khuẩn truyền tín hiệu cho nhau qua không khí, nhưng hiện tượng này lại có ở thực vật. Những chiếc lá bị thương bởi vết cắn của côn trùng sẽ gửi vào không trung một khí tên là methyl jasmonate, cảnh báo những lá khác chuẩn bị sẵn sàng đối phó với các cuộc tấn công của côn trùng.
Thu Thủy (theo BBC)
