Thuốc 'lãng quên' - sản phẩm gây nhiều tranh cãi
Loại thuốc này có tên là Propranolol, có thể xóa đi ký ức thống khổ của người bị thương tổn; nhưng cũng dễ dàng tiêu trừ sự hối hận và cảm nhận tội ác. Vì vậy, các nhà khoa học đang không ngừng tranh cãi về việc có nên cho phép sử dụng nó hay không.
Loại "thuốc lú" kể trên có thể khiến người bị hại quên đi những ám ảnh về nỗi đau khổ và phục hồi lại sinh hoạt bình thường. Có người gọi nó là “thuốc xá tội” bởi có thể làm cho những tội phạm giết người, phần tử khủng bố... hoàn toàn trút bỏ sự dày vò, hối hận vì đã gây tội ác.
Propranolol thực ra đã có từ rất lâu, trước nay vẫn dùng điều trị các căn bệnh như nhịp tim thất thường, cơn đau nhói tim, huyết áp cao... Các nhà nghiên cứu của Mỹ, Pháp đang thử nghiệm công hiệu của nó về mặt tiêu trừ ký ức thống khổ và bệnh kích ứng ngăn trở sau khi bị thương tổn. Bệnh này thường gặp ở những người may mắn sống sót sau một vụ khủng bố, địa chấn, chiến tranh, sự cố giao thông nghiêm trọng, bị cưỡng dâm... Dù sự việc đã trôi qua rất lâu nhưng họ vẫn không thể sống, học tập và làm việc như trước, không thể quan hệ bình thường với những người xung quanh. Họ luôn bị dày vò bởi ký ức thống khổ từ ngày này sang ngày khác, trí óc luôn tái hiện nỗi đau cũ và tình cảm tiêu cực này sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe tâm thần.
Các nhà khoa học từng sử dụng kỹ thuật quét cắt lớp phát xạ ion dương ở một số bệnh nhân và chỉ ra rằng, khi tái hiện ký ức, không chỉ hệ thống rìa não bị kích hoạt mà cả khu vực thị giác của não cũng bị đánh thức. Điều này giải thích vì sao khi chúng ta hồi niệm, sẽ luôn có những ảo ảnh như xem phim vậy.
Các nhà khoa học Mỹ tích cực nghiên cứu về bệnh kích ứng ngăn trở sau khi bị thương tổn và thử nghiệm Propranolol do có tới 3-8% dân số Mỹ bị dày vò bởi loại rối loạn này. Bệnh nhân có thể là những người may mắn còn lại sau cuộc chiến ở Việt Nam hoặc chiến tranh vùng Vịnh, sau sự kiện “9 tháng 11” hoặc những người bị hại vì bạo lực và án cưỡng dâm...
Roger Pitman và Glenn Saxe, 2 nhà bệnh học thần kinh Mỹ cho biết, trong một thời gian dài, mọi người đều biết việc liên tục sử dụng Propranolol để điều trị huyết áp cao sẽ làm sức nhớ (ký ức) giảm nhẹ. Vấn đề đặt ra là khi một sự kiện vừa phát sinh, liệu chúng ta có thể lợi dụng “tác dụng phụ” đó của thuốc để ngăn trở sự định hình trí nhớ hay không.
Hai nhà khoa học nói trên đã chọn 41 bệnh nhân để nghiên cứu. Kết quả sau 3 tháng, ở 8 người kiên trì sử dụng Propranolol, không một ai xuất hiện bệnh trạng kích ứng ngăn trở sau khi bị thương tổn nữa. Còn trong 14 người dùng “giả dược”, chỉ có 6 người chuyển biến tốt. Họ nhận định: Propranolol có tác dụng điều trị nhất định đối với các bệnh nhân bị tổn thương ký ức do bạo lực gây nên.
Adriana
Maggi, chủ nhiệm Trung tâm nghiên cứu bệnh thoái hóa thần kinh của
Đại học Milan giải thích: “Propranolol trực tiếp tác dụng lên vùng
hải mã, là vùng sản sinh ký ức của não. Trước nay, chúng ta còn biết
rất ít ỏi về ký ức và mặt đối lập của nó là quên lãng. Trước khi có
nghiên cứu này, mọi người đều cho rằng ký ức tình cảm không chỉ do
vùng hải mã quyết định mà còn liên quan tới hạch hạnh nhân trong
não. Dù không có cách gì xác định vùng nào đóng vai trò chủ yếu,
nhưng người ta đều công nhận ký ức chịu tác động đồng thời của hai
vùng nói trên.
Trong khi các nhà nghiên cứu về thuốc quên lãng rất lạc quan về phát hiện của mình thì một số đồng nghiệp của họ lại lo lắng về tính nguy hiểm của thuốc. Leon Kass, Chủ tịch Ủy ban luân lý học sinh vật của Tổng thống Mỹ cho rằng, loại thuốc này nếu sử dụng cho một số phần tử bạo lực sau khi gây án sẽ có thể làm họ cách ly khỏi tâm lý hối hận và cảm giác tội lỗi. Còn Edmund Howe, nhà bệnh học tinh thần ở Đại học Marilan lại đưa ra giả thiết: “Việc phân phát những loại thuốc này cho binh sĩ trở về từ chiến trường sẽ làm họ không thể phân biệt những gì có thể tiếp nhận và những gì không thể tiếp nhận”.
Những người ủng hộ dùng thuốc quên phản bác: Vấn đề luân lý đạo đức trước sau vẫn tồn tại trong khoa học, chủ yếu là làm sao phải ứng dụng một cách chính xác. Thông qua loại dược chất này, chúng ta có thể giúp nhiều người giải trừ được nỗi thống khổ.
Trong não người đã có sẵn sự quên lãng
Trong khi não đấu tranh với cảm giác đau khổ, nó không ngừng sản sinh cannabinoid. Chất này làm tăng hoạt tính của GABA và làm ký ức mờ dần. Isabelle Mansuy, nhà nữ sinh vật người Pháp, qua nghiên cứu đã chứng minh: Bản thân não của mỗi người đã có chức năng quên lãng tự nhiên để gạt đi một số tin tức vô dụng, từ đó tiến hành tự bảo vệ hệ thống ký ức.
Nhiều nơi trong cơ thể chúng ta, (như tế bào gan, da, não) có một chất gọi là PP1 (protein phosphatase), có chức năng giúp hệ thống não tiêu trừ ký ức. Có thể sự rối loạn của men PP1 đã dẫn đến hiện tượng suy thoái hệ thống ký ức ở người cao tuổi. Sự tích lũy PP1 có thể gây cho người bệnh vấn đề ký ức nghiêm trọng, thậm chí dẫn đến chứng bệnh ngớ ngẩn tuổi già. Các nhà khoa học Mỹ đã làm một thí nghiệm: Tạo nên một loại chuột chuyển gene và cho một số ăn PP1. Kết quả là năng lực ký ức của chúng bị cản trở rõ rệt so với nhóm chuột không ăn PP1.
Khi nói về triển vọng của Propranonol và men PP1, nhà khoa học Stefano Zago khẳng định: “Chỉ cần kết hợp với trị liệu tâm lý, các loại dược chất này có thể giúp đỡ rất nhiều người".
(Theo Sức Khỏe & Đời Sống)
